De Gelderse boerderij

Wij houden erg van de geschiedenis van huizen en dus ook van deze boerderij! We nemen aan dat jullie het ook wel leuk vinden om er wat meer van te weten ;-), dus bij deze een korte introductie over de Gelderse boerderij.

Type
Iedere streek heeft zijn eigen type boerderij en die wordt dan met name gebaseerd op de basisindeling. We citeren uit 'Boerderijen in Gelderland' van Michiel Hegener:
"Nederland kent vier hoofdgroepen voor wat betreft de boerderijbouw: de Friese huisgroep (de kuststreken van Groningen tot Amsterdam), de hallehuisgroep (in het oosten en midden van het land), de Zeeuwse schuurgroep  en de zuidelijke huisgroep in Zuid-Limburg. Kenmerkend voor de boerderijen in Nederland in het algemeen en Gelderland in het bijzonder is dat het dak niet door muren gedragen wordt, maar door een houtskelet. Dit skelet is meestal opgebouwd uit een aantal gebinten."

Het hallehuis

"Ondanks de verschillen in landbouwkundige en economische situatie, behoren alle boerderijen in Gelderland tot de hallehuisgroep. Deze in de middeleeuwen onstane boerderijvorm voor het gemengde bedrijf heeft als hoofdkenmerk dat woon-, stal- en werkruimten onder een dak zijn gecombineerd."

bron: www.dbnl.org

De constructie
Omdat we met een aannemer al heel wat tijd hebben besteed aan plattegronden en bouwtekeningen, zitten we ondertussen aardig in de vaktermen. Bij deze een uitleg van de constructie:

1. gebint of gebintestijl op een stenen poer 2. ankerbalk 
3. schoor of karbeel 4. slieten of tasliggers 5. gebinteplaat
6. spoor 7. onderspoor of oplanger 8. hanenbalk of sporenhout
9. zijbeukspantbalk of hildebalk
(met dank aan www.zeldenrijk.net)

Indeling

Opnieuw geciteerd uit  'Boerderijen in Gelderland' van Michiel Hegener:

"De boerderij van het hallehuistype heeft een driebeukige opzet. Een gebintconstructie zorgt voor een onderverdeling in een brede middenbeuk en twee smallere zijbeuken. Het woon- en bedrijfsgedeelte worden van elkaar gescheiden door een tussenmuur of brandmuur met stookplaats. Wanneer de middenbeuk dienst doet als deel en in de zijbeuken stallen zijn gemaakt, is er sprake van een hallehuisboerderij met middenlangsdeel." Zijn jullie het al zat? Zo ja, dan hier een samenvatting in eigen woorden:

De koeien stonden vervolgens in de zijbeuken met hun kop naar de middenbeuk toe. De mest van de koeien viel rechtstreeks in de mestgoot of grup en werd daarin opgespaard. De koeien stonden dus op hun eigen mest, dat vermengd werd met stro en een paar keer per jaar als mest voor het land werd gebruikt. Het hooi lag bovenop de slieten en werd via de hildes rechtstreeks in de deel gegooid. Het hooi werd via het hooiluik aangevoerd. Het hooiluik kun je op deze foto goed zien:

 

De slieten zijn niet meer aanwezig, er liggen nu brede planken.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Voorhuis

In de woonkeuken bevonden zich vaak bedstedes. Toen er machines kwamen en de infrastructuur beter werd, was de opslagruimte op zolder minder noodzakelijk en werden daar slaapkamers gemaakt. Ons voorhuis is door de vorige bewoners al aangepast aan modernere tijden, maar toen zij het kochten zaten er inderdaad bedstedes in het voorhuis. De kamers waren erg klein en zij hebben er toen een grote woonkamer van gemaakt.

 

Volgende keer meer over de geschiedenis van onze boerderij en onze plannen!